Fragment filmu „Video niekontrolowane”, reż. Anna Ferens
13 stycznia w klubie Hybrydy przy ulicy Złotej 7/9 w Warszawie odbył się przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego Anny Ferens „Video niekontrolowane”. Instytut Pamięci Narodowej jest jednym ze współproducentów filmu. Film „Video niekontrolowane” powstał w ramach projektu edukacyjnego IPN Rok Kultury Niezależnej. Jest to dokument o niezależnych produkcjach telewizyjnych i filmowych w Polsce w latach 80. Wprowadzenie w Polsce stanu wojennego wiązało się bowiem z zaostrzeniem cenzury i tym samym izolowaniem świata od informacji o Polsce. Bohaterami filmu są ludzie, którzy nie pogodzili się z tym i często narażając siebie oraz bliskich z pasją przekazywali prawdę o rzeczywistości w Polsce tamtego czasu.
W Gdańsku, Krakowie, Warszawie i Wrocławiu powstawały ośrodki dokumentujące życie w trakcie i po stanie wojennym. Polska tamtego okresu oczami niezależnych filmowców była diametralnie inna niż ta pokazywana przez państwową telewizję.
Na początku lat 80. pojawił się też nowy wynalazek – video. Miał on ogromne znaczenie w rozwoju produkcji telewizyjnych niezależnych od komunistycznej propagandy. Dzięki temu filmy dokumentalne niezależnych operatorów mogły być pokazywane widzom. Przeważnie pokazy odbywały się w salkach przy parafiach lub w prywatnych mieszkaniach. I wtedy stało się to, co Andrzej Jaskowski, operator z Krakowa, nazywa „odczarowaniem telewizora”. Zamiast propagandowego bełkotu o sukcesach PZPR ludzie mogli zobaczyć, co władza ukrywała. Zamieszki uliczne, msze gromadzące tysiące wiernych.
Te materiały były również wysyłane za granicę i pokazywane w zachodnich telewizjach. Kasety trzeba było kopiować, a potem rozprowadzać. Zaczęły działać wypożyczalnie. Jedną z nich prowadził Janusz Weiss, który wspomina, że dużym powodzeniem cieszyły się produkcje Jacka Fedorowicza, dzięki którym można było pośmiać się z władzy. Bohaterowie filmu opowiadają, jaką cenę zapłacili i co zyskali zajmując się niezależnym filmowaniem.
Film „Video niekontrolowane” będzie można obejrzeć w TVP Info w dwóch częściach - 31 stycznia i 7 lutego, o godz. 12.00.
